Wspólny Powiat - bezpłatna gazeta kulturalno-informacyjna

Wielka smuta (ros. Смутное время) - okres kryzysu Carstwa Rosyjskiego w latach 1598-1613, wywołany uzurpacją tronu carskiego, połączoną z interwencją wojsk polskich i szwedzkich.
Po śmierci Borysa Godunowa carem został syn Iwana IV Groźnego (którego wcześniej Borys był doradcą) Fiodor II (1605). Lecz rządził, z pomocą swej matki, tylko dwa miesiące. Fiodor oraz żona Borysa zostali zabici w trakcie zamieszek jakie wybuchły, gdy oddziały Dymitra I Samozwańca zbliżały się do Moskwy (a sam "syn" Iwana Groźnego stacjonował w Tule).
Dymitr Samozwaniec I (1605-1606), zadeklarował pokojowe panowanie, zniósł karę śmierci, a swoim przeciwnikom udzielił amnestii. Chciał zorganizować wyprawę wojenną przeciwko Tatarom krymskim i szukał na nią sojuszników. Odmówił poselstwu polskiemu Zygmunta III Wazy przekazania Ziem Smoleńskiej i Siewierskiej w zamian za pomoc w zamierzonej wojnie. Ożenił się z Polką Maryną Mniszchówną, która przybyła z dużym orszakiem i ojcem (wojewodą sandomierskim) do Moskwy, po czym uznana została za carową. Według historyków, polska załoga nie zawsze zachowywała się dostojnie. Rosyjscy bojarzy wzniecili więc antypolskie powstanie, podczas którego Dymitr Samozwaniec I i 2000 jego popleczników, głównie Polaków, zostało zabitych, a wojewoda Mniszech z córką internowani poza Moskwą.
Kolejnym carem obwołany został wtedy przywódca spisku, bojar Wasyl Szujski (1606-1610). W Rosji utrzymywał się jednak nadal silny kryzys gospodarczy i anarchia. W jego wyniku wybuchło wielkie antyfeudalne powstanie chłopskie, pod przywództwem Iwana Bołotnikowa. W tym zamieszaniu pojawił się kolejny pretendent do tronu Dymitr Samozwaniec II, którego zwolennicy zbrojnie wystąpili przeciwko carowi. Wówczas Szujski zawarł pakt ze Szwecją, otrzymując wsparcie ich wojsk w zamian za zrzeczenie się swych praw do Inflant.

Stało się to pretekstem do wznowienia przez Polskę wojny z Rosją (1609-1618) i w 1610 r. polskie oddziały hetmana Stanisława Żółkiewskiego zajęły Moskwę, a car został uwięziony i zmarł w niewoli. Polacy zostali jednakże wyparci z miasta w sierpniu 1612 r. w wyniku powstania mieszkańców kierowanego przez kupca Minina i księcia Dymitra Pożarskiego. Wówczas Sobór Ziemski, zwołany przez mieszczan i szlachtę rosyjską, obrał na cara księcia Michała Romanowa. Dał on początek nowej dynastii, panującej w Rosji do 1762 r., a licząc z liniami bocznymi, aż do 1917 r.

O tej interesującej sprawie opowie człowiek ze wszech miar kompetentny, a jest nim dr Hieronim Grala.
Ur. 1957; magisterium na UW 1980, doktorat tamże 1990. Zatrudniony w Instytucie Historycznym UW od 1980 kolejno jako asystent stażysta, asystent, starszy asystent, adiunkt od 1991, starszy wykładowca od 2010. W latach 2000-2009 - urlop (praca w dyplomacji). Od I 2011 - kierownik Komisji „Polono-Russica" w IBI AL UW.

Profesor honorowy Moskiewskiej Akademii Ekonomii i Prawa (MAEL) od 2011.
Sekretarz naukowy Instytutu Historycznego UW 1990-1993. Członek Rady Archiwalnej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych (1995-1997). Członek Polsko-Rosyjskiej Komisji Historycznej PAN-RAN (obecnie: Komisja Historyków Polski i Rosji) od 1994, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Istoriko-Rodosłownego Obszczestwa w Moskwie (od 1988). Współzałożyciel "Polskiego Klubu" w Moskwie (2008). Od IX 2009 członek Zarządu „Klubu Rosyjskiego" w Warszawie (od XII 2010 - Polsko-Rosyjskiego Centrum w Warszawie).

W latach 2000-2005 - dyrektor Instytutu Polskiego i konsul w Konsulacie Generalnym RP w Sankt Petersburgu (od 2003 - radca); następnie (do IX 2009) dyrektor Instytutu Polskiego w Moskwie i radca Ambasady RP w Moskwie (od 2007 - I radca).
Staże naukowe: Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. Łomonosowa - MGU - wielokrotnie; Rosyjski Uniwersytet Humanistyczny w Moskwie - RGGU (wielokrotnie); Institut für Geschichte Ost- und Südeuropas - LM Universität München (1997), Uniwersytet Państwowy we Lwowie (1999); Uniwersytet Państwowy w Syktywkarze (Republika Komi FR) - 2005.
Wykłady (cykle) i seminaria na uczelniach zagranicznych: Sankt-Petersburski Uniwersytet Państwowy - SpbGU (2004-2005), Uniwersytet Państwowy w Sywtykarze (2005), Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M. Łomonosowa - MGU (2006, 2008).
Uhonorowany Odznaczenia (wybór): a/ krajowe: Srebrny Krzyż Zasługi (2004), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2005), Medal Kierownika Urzedu ds. Kombatantów (2004) Odznaka Honorowa Sybiraka (2004), Odznaka Honorowa „Obozy internowanych w Rosji Sowieckiej" (2009);
b/ zagraniczne: Medal 300-lecia Sankt Petersburga (2004), Medal A.N. Olenina (Rosyjskiej Biblioteki Narodowej - 2005), Medal Jubileuszowy „Mieżdunarodnogo Sojuza Muzikalnych Diejatieliej" (2007), Medal „Za licznyj wklad w razwitije rossijskoj słowiesnosti" (2009), Medal „Za zasługi w obrazowanii i naukie" (MAEP - 2009)