Wspólny Powiat - bezpłatna gazeta kulturalno-informacyjna

Całe życie w harcerstwie...

Pan Mieczysław Trząski urodził się 21 czerwca 1922 roku w Czeladzi. Wyrósł w środowisku harcerskim, które było treścią życia jego rodziny. W harcerstwie działało całe jego starsze rodzeństwo. Jeden z braci był drużynowym, drugi - przybocznym, a siostra - zastępową. Ojciec w uznaniu za działalność dzieci był w 1947 r. człon¬kiem Komitetu Honorowego obchodów 30-lecia 14. Męskiej Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej (MZDH) im. Tadeusza Kościuszki w Czeladzi i poświęce¬nia sztandaru drużyny. Ojcem chrzestnym tego sztandaru był najstarszy brat Stefan.

Mieczysław Trząski został przyjęty do 14. MZDH 1 października 1930 r. Miał wtedy... 8 lat. W swych wspomnieniach nie ukrywa, że było to możliwe dzięki protekcji starszego rodzeństwa oraz dzięki temu, że nie było jeszcze drużyny zuchów. A kiedy taka powstała, ubłagał, żeby go pozostawiono w drużynie harcerskiej.

O jego wielkim zaangażowaniu w działalność harcerską świadczy fakt, iż stopień młodzika zdobył 15 marca 1932 r., a przyrzeczenie złożył 24 maja tego samego roku na ręce dh. hm. Zdzisława Czarnomskiego. W maju 1932 r. uczestniczył w zlocie hufca grodzieckiego w Maczkach, a latem tego samego roku - w obozie, który był pierwszym w jego życiu. 18 sierpnia 1935 r. zdobył stopień wywia¬dowcy, a 25 lipca 1938 r. - stopień ćwika. Był już wówczas zastępowym. W lutym 1938 r. został drużynowym, a na kursie drużynowych w Łękawie w lipcu 1938 r. (pełnił tam obowiązki gospodarza) został mianowany harcerzem orlim.

Jego zaangażowanie w działalność harcerską rosło z roku na rok i tuż przed wybuchem wojny 23 sierpnia 1939 r. został mianowany harcerzem Rzeczypospolitej. Wcześniej prowadził obóz drużyny w Rycerce Dolnej.

W sierpniu 1939 r. pełnił służbę w OPL w punkcie obserwacyjnym na wieży kościelnej . Wybuch wojny zastał go jednak w Zagnańsku, gdzie przebywał na 2-dniowym urlopie w sprawach rodzinnych. Do Czeladzi powrócił dopiero w październiku.
Na początku 1940 r., nie wiedząc o powstaniu konspiracyjnego harcerstwa pod kryptonimem Szare Szeregi, przystąpił do pracy konspiracyjnej, organizując jeden zastęp. Były widoki na zorganizowanie następnych zastępów, ale rozpo¬czął się terror niemiecki. Zagrożony aresztowaniem, w marcu 1940 r. Mieczysław Trząski opuścił Czeladź, a w sierpniu tego samego roku jego ojciec znisz¬czył wszystkie dokumenty harcerskie znajdujące się w pokoju syna. W ten sposób archiwum drużyny w dużej mierze przestało istnieć.

Do bezpośredniej działalności harcerskiej Mieczysław Trząski wrócił dopiero w lipcu 1942 r. już po przyjeździe do Milanówka, z którym później związał całe swoje życie. Po uzyskaniu matury na tajnych kompletach w miejscowym liceum pracował jako wychowawca na półkoloniach organizowa¬nych przez RGO. Prowadził grupę chłopców w wieku 12-14 lat. Pracował metodami harcerskimi. I to nasunęło mu myśl zorganizowania tajnego zastępu, który byłby zaczątkiem drużyny. Młodym kandydatom postawił jednak warunek - każdy z nich musi mieć zgodę rodziców. Na pierwszej zbiórce przybrał pseudonim „Pantera".
Pod koniec 1942 r. nawiązał kontakt z dh. Wacławem Wdowiakiem („Las", „Stanisław"), który wówczas pełnił funkcję komendanta Szarych Szeregów w Milanówku. Dh Wdowiak polecił mu zorganizowanie drużyny. Już wcześniej „Pantera" przygotowywał swoich harcerzy do zdobycia stopnia młodzika, ale o znacznie rozszerzonym programie, pozwalającym w przyszłości na organizowa¬nie zastępów i drużyny. W programie uwzględnił również elementy pozwalające na złożenie przyrzeczenia harcerskiego.

Wiosną 1943 r. skontaktowano go z komendantem Chorągwi Mazowieckiej hm. Manswetem Śmigielskim („Szwed") oraz delegatem Głównej Komendy Harcerzy do spraw „Zawiszy" phm. Tomaszem Jaźwińskim („Julek"), który przekazywał mu wszelkie materiały i informacje. Mieczysław Trząski został mianowany wodzem Zawiszy i dwukrotnie brał udział w zjazdach instruktażo¬wych.

W Milanówku i w okolicy była wspaniała młodzież - w listopadzie 1943 r. istniały już pod kryptonimem 4 drużyny - oddziały.
Na przełomie roku 1943/1944 „Pantera" ukończył kurs podharcmistrzowski (komendantem kursu był dh hm. Gustaw Studziński „Powała"), a podharcmi¬strzem został mianowany 3 maja 1944 r.

Również w maju 1944 r. ukończył szkołę podchorążych prowadzoną przez Centrum Wyszkolenia Wojskowego Szarych Szeregów „Agrikola". Został tam skierowany we wrześniu 1943 r. przez dh. Wacława Wdowiaka. Ukończył ją w stopniu kaprala podchorążego. Posiada dyplom nr 133/209 podpisany przez „Gustawa" i „Sępa".

W końcu 1943 r. w mieszkaniu dh. Wacława Wdowiaka przy okazji choinki bożonarodzeniowej odbyła się odprawa instruktorów Hufca Grodziskiego „Gro¬chów", której przewodniczył wizytator „Pasieki" - Głównej Kwatery Harcerzy na Mazowsze dh hm. Jerzy Kozłowski („Jurwiś"). Przeprowadzono reorganiza¬cję hufca. Hufcowym został mianowany dh Wacław Wdowiak i tym samym Milanówek stał się siedzibą hufca (kryptonim „Matecznik" lub „Milion"). Do końca miała być przeprowadzona reorganizacja Szarych Szeregów na trzy grupy wiekowe: Zawiszę, Bojowe Szkoły i Grupy Szturmowe. Każda z tych grup miała swego komendanta na szczeblu hufca. Mieczysław Trząski został komendantem Zawiszaków. Terenem jego działalności był powiat grodziski z wyłączeniem Błonia i jego najbliższej okolicy, ale z włączeniem Żyrardowa.

Niezmordowany w swojej aktywności podjął dalszą pracę, która polegała na organizowaniu różnych kursów, odpraw, wizyta¬cji, szkoleń i kierowaniu akcjami małego sabotażu. W lutym 1944 r. zorganizował drużynę Zawiszaków w Żyrardowie. Natomiast w połowie tego samego roku zorganizował drużynę BS-ów i został jej dru¬żynowym. Drużyna weszła w skład 52 plutonu AK, którego dowódcą był por. Ryszard Csaky („Raczyński"), i rozpoczęła intensywne szkolenie wojskowe według programu przedwojennego podręcznika dowódcy drużyny strzeleckiej rozszerzonego o działalność partyzancką.
2 sierpnia 1944 r. komendant Podokręgu Zachodniego „Hajduki-Hallerowo" ppłk Franciszek Jacheć („Roman") wydał rozkaz koncentracji oddziałów AK w obwodach, w celu wykonania zadań akcji „Burza". Mieczysław Trząski otrzy¬mał od niego rozkaz udania się z jedną sekcji BS-ów do Grodziska Maz. w celu utrzymywania łączności oddziałów leśnych z dowództwem podokręgu. Niestety, bardzo szybko akcja „Burza" została odwołana i wszystkie oddziały miały wró¬cić do konspiracji.

Konspiracyjną działalność w Szarych Szeregach Mieczysław Trząski zakończył w styczniu 1945 r. po rozwiązaniu AK rozkazem generała brygady Leopolda Okulickiego („Niedźwiadka").
W lutym 1945 r. wyjechał do Czeladzi i tam powołał do życia swoją dawną dru¬żynę 14 MZDH. Napływ młodzieży był tak duży, że musiał utworzyć dwie drużyny, czyli szczep. W kwietnia 1945 r., z uwagi na rozpoczęcie studiów na Uni¬wersytecie Jagiellońskim w Krakowie, przestał być drużynowym i jedynie sporadycznie pomagał w pracy, biorąc udział w spotkaniach z rodzicami i z radą drużyny. Była to kontynuacja rozpoczętych w styczniu 1943 r. studiów na tajnych kom¬ple¬tach farmacji Uniwersytetu Poznańskiego, działającego w Warszawie.

W styczniu 1947 r. wstąpił do akademickiej, instruktorskiej drużyny „Watra" w Krakowie, a w lutym tegoż roku został jej drużynowym, pełniąc ten obowiązek do kwietnia 1948 roku. Członkowie tej drużyny byli w stałym kontakcie z hufcowym III Hufca, pomagali słabszym drużynom, prowadzili kursy zastępo¬wych, urządzali wieczory dyskusyjne z innymi organizacjami młodzieżowymi, pisali artykuły do pism harcerskich i młodzieżowych oraz pomagali drużynom w akcjach społecznych. Mieczysław Trząski zorganizował jeszcze obóz wędrowny drużyny na przełomie sierpnia i września 1947 r., ale nie wziął w nim jednak udziału, z uwagi na obowiązki rodzinne (w czerwcu 1947 r. ożenił się z milanowianką Marią Styczyńską).

Czynną działalność harcerską zakończył w Milanówku pod koniec 1948 r., pomagając w kursie dla zastępowych ówczesnemu drużynowemu 148 MDH dh. Stanisławowi Małachowskiemu.
W lutym 1949 r. został powołany do wojska i - jako farmaceuta - skierowany na przeszkolenie do Łodzi, do Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. Kurs ukoń¬czył w maju w stopniu porucznika i został przydzielony do apteki szpitala MON w Warszawie. Ostatnim przydziałem (w 1957 r.) był

Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie, gdzie przez prawie 30 lat (aż do przejścia na emeryturę w sierpniu 1986 r.) był kierownikiem centralnego laboratorium klinicznego tegoż szpitala. W latach 1952-1982 prowadził w swojej willi w Milanówku laboratorium analityczne.
Po transformacji ustrojowej w 1989 - środowisko byłych żołnierzy Armii Krajowej w Milanówku, byłych harcerek i harcerzy Szarych Szeregów, działających w czasie okupacji niemieckiej na terenie Milanówka (niezależnie od późniejszego miejsca zamieszkania - 16 lutego 1991 roku powołało do życia Środowisko Mielizna Obwodu Bażant - Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (ŚZŻAK). W tę działalność włączył się aktywnie Mieczysław Trząski pełniąc różne funkcje, m.in. wiceprzewodniczącego.

Swoją działalność w ostatnim dwudziestoleciu Mieczysław Trząski poświęcił popularyzacji wiedzy o walce oddziałów AK i Szarych Szeregów na terenie Milanówka, uczestniczył w spotkaniach z młodzieżą, uroczystościach patriotycznych, w przygotowaniu publikacji na temat Środowiska „Mielizna", współpracując blisko z Towarzystwem Miłośników Milanówka , którego jest członkiem-założycielem.

Przez ten ponad 20-letni okres Środowisko ŚZŻAK w Milanówku prowadziło działalność weryfikacyjną, socjalną i opieki zdrowotnej swoich członków i ich rodzin. Troszczyło się też o akcję awansową i odznaczeniową i to również w stosunku do osób już nie żyjących. Gromadziło materiały związane z działalnością konspiracyjną i odtwarzało tę działalność. W wyniku zebranych dokumentów i wspomnień powstała książka "Jedwabna Konspiracja". Wiele wspomnień - w tym również autorstwa Mieczysława Trząskiego ukazało się w książkach o Milanówku. Środowisko Mielizna brało również znaczący udział w wystawie organizowanej przez Towarzystwo Miłośników Milanówka i Miejski Ośrodek kultury w 1999 roku pt. "Milanówek na starej fotografii". Środowisko było również inspiratorem i współorganizatorem kilku znaczących uroczystości, które odbyły się w Milanówku, a które miały na celu upamiętnienie wydarzeń lat wojny, utrwalenie pamięci o milanowianach, którzy walczyli o niepodległą Polskę. Miał w tym swój udział również Mieczysław Trząski.

Za całokształt działalności w czasie II wojny światowej Mieczysław Trząski został odznaczony Krzyżem AK, otrzymał również Odznakę Pamiątkową „Akcji Burza" oraz odznakę Weterana Walk o Niepodległość. Posiada też Odznakę-Wyróżnienie za wkład pracy społecznej w Światowym Związku Żołnierzy AK poświeconej etosowi Armii Krajowej. Ponadto w uznaniu za Jego wkład w działalność w popularyzowaniu walki zbrojnej społeczeństwa milanowskiego w czasie II wojny światowej Towarzystwo Miłośników Milanówka nadało mu tytuł Honorowego Członka TMM.

Reasumując przedstawione fakty, należy stwierdzić, iż p. Mieczysław Trząski odegrał wielką rolę w powstaniu i działalności Szarych Szeregów, wniósł wielki w kształtowanie patriotycznej postawy młodzieży na terenie Milanówka i przygotowanie do walki zbrojnej z okupantem hitlerowskim, a w ostatnich latach w dokumentowanie i popularyzację wiedzy o okresie II wojny światowej na terenie naszej miejscowości. O okupacyjnej działalności opowiada M. Trząski w filmie nakręconym przez Mariusza Koszutę, który można obejrzeć w Internecie: http://tmm.net.pl/article,86,.html